Parafia Obrazów - rys historyczny
Nazwa wsi Obrazów, w czasach Jana Długosza brzmiała "Obrzazów".
gdyż wielki kronikarz, a jednocześnie toponomasta zapisał: "obrzaszow",
czyli "Obrzazów", od nazwiska "Obrzaz". Wyraz "obraz" łączy się też
z czasownikiem "rzezać", "rzazać", tj. jako przedmiot "obrzezany",
czyli obramiony przez "obrzezanie". Od XIII wieku nazwy dzierżawcze
na "-ów", stawały się dominujące. (Respond S. Słownik etymologiczny
miast i gmin PRL. Wśród starych mieszkańców Obrazowa krąży podanie,
że w dawnych czasach mieszkał tu jedyny człowiek, który trudnił się
malowaniem, czy też sprzedażą obrazów, i że stąd pochodzi nazwa wsi
jaka tu powstała. A może nazwa wywodzi się od słowa "obraza", do której
to słabości skłonni są po dzień dzisiejszy mieszkańcy?
Pierwsza wzmianka o Obrazowie dotyczy daty 4 lutego 1256 roku,
kiedy to książe Bolesław Wstydliwy (krakowski i sandomierski),
w otoczeniu dostojników dworskich i panów z Małopolski wiecował w starożytnej osadzie Obrazów. Wieś kościelna Obrazów stanowiła wówczas w połowie uposażenie Szpitala św. Ducha w Sandomierzu (4 łany kmiece i osada karczemna). Druga połowa wsi była we własności: Mikołaja Broniowskiego herbu Tarnawa (2 kmieci i karczma, Jana Gęby (Gamba) herbu Jasieńczyka (Jasiona) mającego karczmę i zagrodnika oraz Piotra Krupy herbu Tarnawa. Na trzech częściach herbowych wsi Obrazów były usytuowane trzy folwarki na zasadzie "praeda militaria". Zbiory rolnicze i dochody z karczm i folwarków dawały dziesięcinę miejscowemu plebanowi, mającemu uposażenie w roli i łące.
Powstanie parafii w Obrazowie datuję się na 1254 rok (Rawski J. Wykazy świętopietrza i dziesięciny papieskiej a najstarsze parafie w archidiakonacie sandomierskim w: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Schletz A. (red), Kraków 1961, s. 59). Niektórzy twierdzą, że parafia istniała już w XI wieku, wskazując na wezwanie św. Ap. Piotra i Pawła, uznawane za najstarsze. W II poł XII wieku kościół we wsi Obrazów był wykonany z drewna. Również zabudowania szpitala św. Ducha w Sandomierzu, do którego właścicieli należała połowa Obrazowa, do 1292 roku były drewniane. Kolatorem tego kościoła był w tym czasie biskup krakowski ponieważ w przeszłości fundatorzy obiektu zamordowali plebana i prawo kolatorskie (prawo przedstawiania kandydatów do urzędu kościelnego i płynących z tego dochodów) było im odjęte. Drewniany kościół pw. św. Piotra należał do diecezji krakowskiej i archidiecezji gnieźnieńskiej, podlegającej Stolicy Apostolskiej zarządzanej przez papieża Grzegorza IX w latach 1227-1241, papieża Innocentego IV w latach 1243-1254, papieża Aleksandra IV w latach 1254-1261. Wymienieni Ojcowie Święci byli związani z działalnością zakonu franciszkanów i klarysek - zgromadzenia żeńskiego działającego według reguły franciszkanów. Klaryski zostały sprowadzone do Polski przez bł. Salomeę, starszą siostrę wspomnianego księcia krakowskiego i sandomierskiego Bolesława V Wstydliwego.
Zakonnicy krakowscy zwani "duchakami" sprowadzeni do kościoła i szpitala św. Ducha w Sandomierzu przez kasztelana krakowskiego Żegotę, obowiązani byli do wspierania ubogich i podróżnych, ratowania chorych, dawania przytułku i pożywienia w Sandomierzu i jego okolicach. Na utrzymanie zakładu przeznaczone zostały dochody ze wsi Żyć leżącej między Samborcem a Złotą, ze wsi Głazów oraz z lasu nad Wisłą zwanego Zawierzbiem. Majątek konwentu powiększały dochody z gruntów wsi Obrazów, nabywanych przez przełożonych szpitala Św. Ducha. W 1306 do gminy Obrazów włączono wieś Wilczyce, której nazwa pochodzi od przezwiska Wilk lub nazwy topograficznej typu faunicznego. Wieś Wilczyce płaciła dziesięcinę plebanowi w Jankowicach.
Znaczenie terytorialnych jednostek administracji diecezjalnej w Polsce osiągnęła apogeum w XIII wieku. Wraz z powstaniem organizacji dekanalnej następował podział diecezji na archidiakonaty. W diecezji krakowskiej archidiakonaty istniały: w Lublinie od 1198 roku, w Sandomierzu od 1207 roku i w Zawichoście od 1212 roku. Archidiakonat przy kolegiacie Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu erygowany został około 1319 roku. Do tego archidiakonatu należały kościoły w miejscowościach: Dymitrów, Baranów, Padew, Sandomierz, Samborzec, Skotniki, Koprzywnica, Osiek, Strzegom, Niekrasów, Wiązownia, Kiełczyna, Modliborzyce, Szczyglice, Goźlice, Kliczanów, Mydłów, Strzyżowice, Ujazd, Włostów, Łoniów, Olbierzowice, Sulisławice, Chobrzany, Obrazów, Gorzyce, Trześń, Wielowieś, Michocin, Zaleszany, Racławice, Bieliny, Charzowice, Wrzawy, Pniów, Raniżów, Ciemnolas. Do kolegiaty sandomierskiej NMP należała od XIII wieku wieś Świątniki, która zwolniona była z całorocznego obowiązku dostarczania 12 miar żyta i tyleż wozów siana.
Parafia Obrazów - Duchowieństwo
Pierwszym (znanym z imienia) zwierzchnikiem parafii Obrazów, spełniającym w niej obowiązki duszpasterza - od chwili przywrócenia prawa kolatorskiego - był pleban Grzegorz. Zapis związany z zarządzaniem parafią przez proboszcza Grzegorza pochodzi z 1326 roku. Kościół parafialny był wówczas drewniany. Wieś Obrazów podlegała jurysdykcji wojewody sandomierskiego Mściuga herbu "Jastrzębiec" i kasztelana sandomierskiego Piotra z Mokrska herbu "Jelita". Sandomierz stanowił stolicę województwa i ważny ośrodek handlowy Królestwa Polskiego. Tereny wokół kolegiaty NMP oraz zespołu szpitalnego i kościoła Św. Ducha pozostawały w 1326 roku poza obrębem miasta Sandomierza, które zostało wówczas opasane murem fortecznym wraz ze wzmocnieniem zamku. Ziemia sandomierska bogata była w tereny intensywnej uprawy zbóż, szczególnie między Zawichostem a Sandomierzem. Nieopodal rolniczej wsi Obrazów przebiegał ważny szlak handlowy. Czasy obrazowskiego proboszcza Grzegorza to okres gruntownego reformatorstwa administracji kościelnej i działalności charytatywnej na wszystkich terenach podległych władzy papieskiej. Ówczesny papież Jan XXII znaczną część dochodów przeznaczał na pomoc materialną dla biednych. Poparcie papieskie dla działalności charytatywnej jak i dla rozwoju nauki znalazło w Polsce odzwierciedlenie. Kształcenie Polaków odbywało się w szkołach kościelnych (szczególnie wysoki poziom reprezentowały szkoły kolegiackie w Sandomierzu i Opatowie) oraz we wzrastających w liczbie szkołach parafialnych.
Po 1349 roku tereny wokół kolegiaty i kościoła Św. Ducha zostały włączone w obręb miasta Sandomierza, a Ziemia Sandomierska odziedziczona przez Kazimierza Wielkiego, stała się terenem wielkiego rozkwitu gospodarczego, kulturalnego i handlowego. Wielki przełom w oświacie nastąpił po założeniu przez Króla pierwszego w Polsce Uniwersytetu.
Świątniki (podobnie jak Obrazów) należące do archidiakonatu przy kolegiacie NMP w Sandomierzu odznaczały się wyjątkowym poświęceniem dla swojego kościoła. Mieszkańcy tej osady spełniali wszelkie usługi w sandomierskiej kolegiacie. Wysyłali po kilku, lub w razie potrzeby np. w czasie świąt lub odpustu, po kilku ludzi, a w podczas nocy straż wokół niej trzymali. Pełniący usługi obowiązani byli nosić wygolone kółko na głowie zwane "tonsurą" oraz ubiór zwierzchni z szarego sukna, podobny krojem do ubioru duchownego. Królowa Jadwiga otoczyła szczególną opieką wsie Świątniki, Świerze i Piekary uwalniając mieszkańców od wszelkiej jurysdykcji wojewodów, kasztelanów, sędziów i podsędków naznaczając im osobnego opiekuna. Przywilej ten wydany został w 1397 w Krakowie.
Wielkim wydarzeniem, przepychu i parady, w lutym 1386 roku dla Ziemi Sandomierskiej był przejazd z Lublin do Krakowa orszaku Wielkiego Księcia Litewskiego, dopiero co powołanego na tron Króla Polski. Witano go z aplauzem i radością udzielając gościny i tzw. podwód dla orszaku. Gościnne przyjęcie zorganizowano w Sandomierzu. Kanonikiem sandomierskim był wtedy Wojciech Jastrzębiec urodzony w parafii Beszowa na Ziemi Sandomierskiej (późniejszy Prymas Polski i 35 arcybiskup gnieźnieński). Funkcję wojewody sandomierskiego piastował wtedy Piotr Kmita herbu "Śreniawa", a kasztelana sandomierskiego Krzesław z Kurozwęk herbu "Poraj". Ówczesny kasztelan krakowski Dobiesław herbu "Poraj" również pochodził z Kurozwęk, a wojewodą krakowskim był Spytek z Melsztyna harbu "Leliwa", jeden z najwybitniejszych zwolenników Uni Polski z Litwą.
Dnia 15 lutego w Krakowie udzielono Wielkiemu Księciu i jego braciom sakramentu chrztu. Trzy dni później odbył się ślub Jagiełły z Jadwigą. Akt ten zakończył okres panowania dynastii Andegaweńskiej a rozpoczął okres dynastii Jagiellonów. Dnia 4 marca 1386 roku Jagiełłę ukoronowano na Króla Polski.
Król Władysława Jagiełło w 1396 roku, na prośbę swojej żony Jadwigi, uwolnił posiadłości kościoła Św. Ducha w Sandomierzu, do których należała połowa wsi Obrazów, od wszelkich ciężarów takich jak: stróży, osepów, powód i stacji wojskowych, z tym tylko obowiązkiem, ażeby tzw. "duchacy" raz w roku odbyli anniwersarz za króla i królową.
U schyłku XIV wieku Węgry, Państwo Zakonne i Brandenburgia postanowiły podzielić Polskę w jej granicach ustalonych przez Kazimierza Wielkiego. Obrazów z Ziemią Sandomierską, Lwowską, Krakowską, Sieradzką i Łęczycką, miał zostać zajęty przez Węgry. W 1400 plebanem parafii Obrazów był Jakub Skadek. W roku tym król Jagiełło wypełnił testament swojej zmarłej żony Jadwigi doprowadzając do odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego i powstania tzw. studium generale.
W 1407 roku przełożeni szpitala i kościoła Św. Ducha w Sandomierzu (zwłaszcza jeden o imieniu Mikołaj) nabyli w Obrazowie znaczną liczbę gruntu, min. od Jakussyusza (za 40 mark szerokich groszy pragskich). Wraz z nabyciem gruntów "duchacy" wznieśli murowane zabudowania i gotycki murowany kościół w Sandomierzu pw. Św. Ducha.
Wiosną 1410 roku mieszkańcy parafii Obrazów uczestniczyli w powitaniu wysłannika króla Węgier, przejeżdżającego na trasie Opatów-Sandomierz. Podejmowany był bardzo uroczyście przy uczcie i tańcach. Wysłannikiem tym był stryj królowej Polski Anny, Herman Cyllejski, a wizyta jego wynikała z próby rozładowania napięć ekspansjonistycznych przez króla kanałami rodzinnymi na linii Kraków - Buda. Do spotkań pary królewskiej z Hermanem dochodziło kolejno w miejscowościach: Jedlna, Iłża, Opatów, Sandomierz. Uroczystości, biesiady, tańce nie przyćmiewały jednak wcześniej czynionych poczynań związanych z przygotowaniami do wojny z Zakonem Krzyżackim. Plany wojny z Zakonem Krzyżackim powstały podczas tajnej narady w Brześciu nad Bugiem 30 XI 1409 roku. W naradzie tej uczestniczyli król Jagiełów, książe Litwy Witold oraz podkanclerz króla Mikołaj Trąba. Sandomierz i okolice stanowiły teren koncentracji i przemarszu wojsk polskich z Chełma, Kamieńca Podolskiego i z południowo - wschodnich terenów Królestwa Polskiego do Wolborza, gdzie gromadziło się wojski z całej Małopolski. Ludność Ziemi Sandomierskiej, w tym parafii Obrazów z wielkim poświęceniem uczestniczyła w przygotowaniach do wojny poprzez gromadzenie żywności, broni, wyposażenia oraz przeprowadzania zaciągu do wojska i oddziałów zaciężnych. Dnia 15 lipca 1410 roku sprzymierzone wojska polsko - litewskie pokonały wojska krzyżackie. Radości ze zwycięstwa było wiele. W kościołach odprawiano liczne modły dziękczynne, pośród których nie zabrakło modlitw parafian obrazowskich.
W styczni król Jagiełło powracając z wojny z krzyżakami spotkał się ze swoją żoną Anną w pobliskim Opatowie, która przybyła na powitanie zwycięzcy. Jagiełło przyozdobił wieloma zdobycznymi obrazami kościoły, a kolegiacie sandomierskiej nadał szczególne przywileje. Dla mieszkańców Świątnik potwierdził dokumentem przywileje nadane przez Królowa Jadwigę. W 1420 roku sandomierscy "duchacy" nabyli kolejne grunty w Obrazowie od niejakiego Marcina i innych właścicieli.
W roku 1420 przypadł jubileusz 20-lecia pobytu w parafii Obrazów proboszcza Jakuba Skadka. Kościołem w Polsce kierował wtedy pierwszy prymas abp gnieźnieński Mikołaj Trąba, papieżem Marcin V, natomiast biskupem diecezji krakowskiej był niedawny kanonik sandomierski Wojciech herbu Jastrzębiec. Z tego czasu pochodzi wzmianka o wizytacji parafii Obrazów oraz informacja o modlitwach w różnych intencjach, zwanych "wypominkami", głoszonymi początkowo w języku łacińskim, a następnie polskim stając się pierwszą formą modlitwy w języku narodowym. W drugim 20-leciu administrowania obrazowskiej parafii Jakuba Skadka to lata 1420 - 1440 nastąpiło ujednolicenie liturgii Mszy św. i wprowadzenie do liturgii języka ojczystego.
W roku 1440 plebanem obrazowskim został Jan Piekarski (pap. Eugeniusz IV, Prymasem Polski Wincenty Kot. Królestwem Polskim, w imieniu młodych synów zmarłego króla Władysława Jagiełły, zarządzał Zbigniew Oleśnicki herbu Dębno, bp. krakowski i pierwszy polski kardynał.
W połowie XV wieku do parafii Obrazów należało 12 wsi: Głazów, Komorna, Malice, Obrazów, Piekary, Racławice, Roszki, Rynarczyce, Świątniki, Święcica, Wieprzki, Żurawicze. Wieś Głazów i połowa Obrazowa należały do szpitala Św. Ducha w Sandomierzu. Wieś Malice posiadająca 9 łanów kmiecych, stanowiła własność biskupów krakowskich. Piekary stanowiły własność kapituły sandomierskiej. Posiadały one 11 osad, pięć i pół łanów kmiecych oraz czterech biednych komorników (chłopów bezrolnych mieszkających kątem w cudzej chacie na komornym). Wieś Świątniki należała do kościoła NMP w Sandomierzu. Kmiecie zwolnieni byli od czynszów, danin i robocizny z racji pełnienia służby przy kościele NMP. Oddawali oni kustoszowi sandomierskiemu co kwartał miarę owsa i miarę piwa, a na Wielkanoc 30 jaj. Karczma z rolą płaciła jedną grzywnę. Komorna stanowiła własność Jana Tułkowskiego herbu "Topór". Składała się ze wsi i folwarku. Wsie Roszki i Racławice należały do Roszkowskiego. We wsi Roszki były dwa łany kmiece, dwie karczmy z rolą i trzy zagrody z rolą, z których dziesięcinę konopną i snopową wartości 8 grzywien oddawano do Obrazowa, a część do Pkanowa. Folwarki w Roszkach stanowiły własność Wiseka, Bożeka Sekuli i braci Świdrów herbu "Niechuja". Dziesięcinę z folwarków płacono do Obrazowa. Wieś Święcica należała do Gutha herbu "Rawa". Miała ona 7 łanów kmiecych, dwie karczmy i zagrody, z których płacono dziesięcinę wartości 6 grzywien biskupowi krakowskiemu. Folwark rycerski płacił dziesięcinę plebanowi Obrazowa. Wieprzkli składały się ze wsi i folwarków. Wieś stanowiła własność Mikołaja Gutha herbu "Rawa" i Roszkowskiego herbu "Nieczuja". Miała ona łany kmiecie, karczmy z ogrodami i dwa folwarki rycerskie, a których dziesięcinę płacono plebanowi z Obrazowa.
Żurawicze składały się ze wsi i folwarku. Dziedzicem wsi był Wilhelm herbu "Godziemba". Miał on 10 łanów kmiecych, 2 karczmy z rolą i 7 zagród z rolą. Dziesięcinę od 6 do 10 grzywien pobierał biskup krakowski. Folwark rycerski dawał dziesięcinę plebanowi Obrazowa.
W 1464 plebanem Obrazowa został magister Jakób z Szadka
1526 - Jan Gorzycki pleban
1540 - Jan Jakimowski pleban
1542 - Bartłomiej wikary Obrazowa
1569 - Jan Młodziejowski pleban, kan i off sandomierski
1569 - Mikołaj Broniowski pleban
1595 - Jan Skibka - komendarz
1599 - Jan z Koprzywnicy - altarysta
1604 - Marcin Broniowski pleban
1614 - Andrzej Mostkowicz pleban Obrazowa, wik sand
1616 - 31 Andrzej Panikowski pleban, dr. obojga praw, kan. Opatowski
1633-34 Adryan Grawny Dr ST, Pron. Apost.
1636 - Andrzej Szygański, był plebanem i w 1647 r.
1659 - Wilhelm Goffrin pleban Obrazowa, w 1662 r ks. Goffrin pisze się plebanem Obrazowa i Wojciechowic.
1672 - Franciszek Pęgowski kan chełmski i scholastyk sandomierski, pleban Obrazowa do 1708 roku
1725 ks. Złotnicki ma poważny zatarg z Janem Dobińskim, dzierżawcą Obrazowa o krzywdy i zbrojny napad dóbr kościelnych.
Od 1729 Andrzej Mikołaj Potocki de Potok proboszcz Obrazowa i fundator kościoła
Od 1764 do 1782 - Marcin Głoskowski i Andrzej Olechowski proboszczowie Obrazowa, ozdabiają kościół ołtarzami i innymi ornamentami
Od 1800 - Winc. Ferd. Konstanty Ptaszyński kan sandom, pleban Obrazowa
W 1804 - Antoni Pakulski, kan sandomierski i opatowski, pleban Obrazowa. Jego staraniem odbyła sie konsekracja kościoła
Od 1806 - 1832 - Tomasz Drozdowski
Od 1832 - 34 - Jan Drobicz - administrator
Od 1834 - 1870 - Kacper Kamiński
Od 1870 - 91 - Alfons Bułakowski, prof Sem Sandomierskiego, kan sand
1891 - 97 - Wojciech Dźbikowski
Od 1897 - 1928 - Michał Hellich
Od 1928 - 53 - Gabriel Pfadt, kan kapit sand, dziekan sandomierski (przyszedł z Malic Kościelnych)
Od 1953 - 1967 Piotr Chołoński dziekan sadom (przyszedł z Zawichostu odszedł do parafii Chlewiska)
Od 1967 - 1969 - Franciszek Sendys przyszedł z par. Sienno (prob i dziekan. Gdy przyszedł do Obrazowa miał 70 lat, umiera 1971)
Od 1969 (14 lipca) - Bolesław Sałata (dotychczas proboszcz w Alojzowie) - administrator, 1972 (styczeń) - proboszcz Obrazowa
Od 1991 - 2004 - ks. Zbigniew Towarek
Od 2004 - 2014 - ks. Mieczysław Murawski
2014 - 2018 - ks. Ryszard Nowakowski
(2,5 miesiąca administrator ks. Tomasz Cuber)
Od 2019 (styczeń) - ks. Piotr Kulita
KRÓTKA HISTORIA OBRAZOWA
na podst. "Monografii dekanatu sandomierskiego" ks. Jana Wiśniewskiego i Słownika geograficznego wyd. 1886 r.
...........................
Według Jana Długosza (Liber Benefic. II 351) wieś Obrazów należała w większej do Szpitala Św. Ducha w Sandomierzu, w częsci do Michała Broniowskiego, herbu Tarnawa, Piotra Krupy, tegoż herbu i do Jana Gemby, herbu Jasiona. Na tych trzech częściach były trzy folwarki (praedia militaria). Te wszystkie łany, karczmy i folwarki składały dziesięcinę miejscowemu plebanowi, mającemu uposażenie w roli i łące. Długosz podaje, że kolatorem drewnianego kościoła pod wezwaniem św. Piotra był biskup krakowski, ponieważ dawnymi czasy kolatorowie zamordowali tu plebana i dlatego prawo kolatorskie było im odjęte. Z czasem dziedzicom Obrazowa prawo kolatorskie było przywrócone.
Pewnie około 1531 roku stanął drugi kościół w Obrazowie,
skoro w tym roku dn 2 lipca, ks. Dominik Małachowski,
biskup sufragan krakowski, kościół i ołtarz główny
pokonsekrował na cześć św. Ap. Piotra i Pawła,
św. Jana Chrzciciela, św. Anny i Wszystkich Świętych.
W ołtarzu umieścił relikwie 10.000 męczenników.
Kościół ten w 1634 roku był zapewne bardzo zniszczony,
skoro pobożna pani Anna z Jakubowic Ligęzika zapisuje
nań 200 zł (Matka Świętych Polska t. I, o. Jaroszewicz).
W 1760, w miejscu drewnianego, postawił przeważnie
własnym kosztem obecny kościół murowany, ks. Andrzej
kanonik krakowski, pleban Obrazowa. Jego następcy,
ks. Głochowski i ks. Olechowski kościół wykończyli.
Gdy ten ostatni został biskupem krakowskim, upoważnił
ks. Jana Kantego Lenczowskiego, bpa sufragana lubelskiego,
aby kościół w Obrazowie pokonsekrował. Konsekracja odbyła
się w niedzielę po Narodzeniu NMP 1804 roku. Świadczy
o tym pamiątkowa tablica marmurowa umieszczona po prawej stronie nawy.
OPIS KOŚCIOŁA
Kościół w Obrazowie zbudowany jest częściowo z kamienia łamanego - piaskowca, częściowo z cegły palonej. Jest otynkowany i murem
ogrodzony. Kościół, jako budowla "zepsutego smaku" XVIII wieku stylu barokowego ma 46 m i 20 cm długości, 20 m i 79 cm szerokości i 23 m 10 cm wysokości (front). Prezbiterium czworokątne jest nieco niższe, węższe, zwrócone na wschód (orientowany). Ścian szczytowych jest dwie zakończonych u góry trójkątami. Dach zwykły z sygnaturką na środku. Bryła świątyni jest jednonawowa ze sklepieniem beczkowym.
Posadzka 1972 rok (lipiec-sierpień) Diecezja - Nawiedzenie Obrazu Matki Bożej 13 czerwca 1972 - 10 czerwca 1973. Obrazów 3-4 kwietnia 1973 r
Tekst na podstawie kroniki parafialnej spisanej w latach 80. XX w. opracował, Proboszcz ks. dr Piotr Kulita
fot. Wiesław Stępień
Nazwa wsi Obrazów, w czasach Jana Długosza brzmiała "Obrzazów".
gdyż wielki kronikarz, a jednocześnie toponomasta zapisał: "obrzaszow",
czyli "Obrzazów", od nazwiska "Obrzaz". Wyraz "obraz" łączy się też
z czasownikiem "rzezać", "rzazać", tj. jako przedmiot "obrzezany",
czyli obramiony przez "obrzezanie". Od XIII wieku nazwy dzierżawcze
na "-ów", stawały się dominujące. (Respond S. Słownik etymologiczny
miast i gmin PRL. Wśród starych mieszkańców Obrazowa krąży podanie,
że w dawnych czasach mieszkał tu jedyny człowiek, który trudnił się
malowaniem, czy też sprzedażą obrazów, i że stąd pochodzi nazwa wsi
jaka tu powstała. A może nazwa wywodzi się od słowa "obraza", do której
to słabości skłonni są po dzień dzisiejszy mieszkańcy?
Pierwsza wzmianka o Obrazowie dotyczy daty 4 lutego 1256 roku,
kiedy to książe Bolesław Wstydliwy (krakowski i sandomierski),
w otoczeniu dostojników dworskich i panów z Małopolski wiecował w starożytnej osadzie Obrazów. Wieś kościelna Obrazów stanowiła wówczas w połowie uposażenie Szpitala św. Ducha w Sandomierzu (4 łany kmiece i osada karczemna). Druga połowa wsi była we własności: Mikołaja Broniowskiego herbu Tarnawa (2 kmieci i karczma, Jana Gęby (Gamba) herbu Jasieńczyka (Jasiona) mającego karczmę i zagrodnika oraz Piotra Krupy herbu Tarnawa. Na trzech częściach herbowych wsi Obrazów były usytuowane trzy folwarki na zasadzie "praeda militaria". Zbiory rolnicze i dochody z karczm i folwarków dawały dziesięcinę miejscowemu plebanowi, mającemu uposażenie w roli i łące.
Powstanie parafii w Obrazowie datuję się na 1254 rok (Rawski J. Wykazy świętopietrza i dziesięciny papieskiej a najstarsze parafie w archidiakonacie sandomierskim w: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Schletz A. (red), Kraków 1961, s. 59). Niektórzy twierdzą, że parafia istniała już w XI wieku, wskazując na wezwanie św. Ap. Piotra i Pawła, uznawane za najstarsze. W II poł XII wieku kościół we wsi Obrazów był wykonany z drewna. Również zabudowania szpitala św. Ducha w Sandomierzu, do którego właścicieli należała połowa Obrazowa, do 1292 roku były drewniane. Kolatorem tego kościoła był w tym czasie biskup krakowski ponieważ w przeszłości fundatorzy obiektu zamordowali plebana i prawo kolatorskie (prawo przedstawiania kandydatów do urzędu kościelnego i płynących z tego dochodów) było im odjęte. Drewniany kościół pw. św. Piotra należał do diecezji krakowskiej i archidiecezji gnieźnieńskiej, podlegającej Stolicy Apostolskiej zarządzanej przez papieża Grzegorza IX w latach 1227-1241, papieża Innocentego IV w latach 1243-1254, papieża Aleksandra IV w latach 1254-1261. Wymienieni Ojcowie Święci byli związani z działalnością zakonu franciszkanów i klarysek - zgromadzenia żeńskiego działającego według reguły franciszkanów. Klaryski zostały sprowadzone do Polski przez bł. Salomeę, starszą siostrę wspomnianego księcia krakowskiego i sandomierskiego Bolesława V Wstydliwego.
Zakonnicy krakowscy zwani "duchakami" sprowadzeni do kościoła i szpitala św. Ducha w Sandomierzu przez kasztelana krakowskiego Żegotę, obowiązani byli do wspierania ubogich i podróżnych, ratowania chorych, dawania przytułku i pożywienia w Sandomierzu i jego okolicach. Na utrzymanie zakładu przeznaczone zostały dochody ze wsi Żyć leżącej między Samborcem a Złotą, ze wsi Głazów oraz z lasu nad Wisłą zwanego Zawierzbiem. Majątek konwentu powiększały dochody z gruntów wsi Obrazów, nabywanych przez przełożonych szpitala Św. Ducha. W 1306 do gminy Obrazów włączono wieś Wilczyce, której nazwa pochodzi od przezwiska Wilk lub nazwy topograficznej typu faunicznego. Wieś Wilczyce płaciła dziesięcinę plebanowi w Jankowicach.
Znaczenie terytorialnych jednostek administracji diecezjalnej w Polsce osiągnęła apogeum w XIII wieku. Wraz z powstaniem organizacji dekanalnej następował podział diecezji na archidiakonaty. W diecezji krakowskiej archidiakonaty istniały: w Lublinie od 1198 roku, w Sandomierzu od 1207 roku i w Zawichoście od 1212 roku. Archidiakonat przy kolegiacie Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu erygowany został około 1319 roku. Do tego archidiakonatu należały kościoły w miejscowościach: Dymitrów, Baranów, Padew, Sandomierz, Samborzec, Skotniki, Koprzywnica, Osiek, Strzegom, Niekrasów, Wiązownia, Kiełczyna, Modliborzyce, Szczyglice, Goźlice, Kliczanów, Mydłów, Strzyżowice, Ujazd, Włostów, Łoniów, Olbierzowice, Sulisławice, Chobrzany, Obrazów, Gorzyce, Trześń, Wielowieś, Michocin, Zaleszany, Racławice, Bieliny, Charzowice, Wrzawy, Pniów, Raniżów, Ciemnolas. Do kolegiaty sandomierskiej NMP należała od XIII wieku wieś Świątniki, która zwolniona była z całorocznego obowiązku dostarczania 12 miar żyta i tyleż wozów siana.
Parafia Obrazów - Duchowieństwo
Pierwszym (znanym z imienia) zwierzchnikiem parafii Obrazów, spełniającym w niej obowiązki duszpasterza - od chwili przywrócenia prawa kolatorskiego - był pleban Grzegorz. Zapis związany z zarządzaniem parafią przez proboszcza Grzegorza pochodzi z 1326 roku. Kościół parafialny był wówczas drewniany. Wieś Obrazów podlegała jurysdykcji wojewody sandomierskiego Mściuga herbu "Jastrzębiec" i kasztelana sandomierskiego Piotra z Mokrska herbu "Jelita". Sandomierz stanowił stolicę województwa i ważny ośrodek handlowy Królestwa Polskiego. Tereny wokół kolegiaty NMP oraz zespołu szpitalnego i kościoła Św. Ducha pozostawały w 1326 roku poza obrębem miasta Sandomierza, które zostało wówczas opasane murem fortecznym wraz ze wzmocnieniem zamku. Ziemia sandomierska bogata była w tereny intensywnej uprawy zbóż, szczególnie między Zawichostem a Sandomierzem. Nieopodal rolniczej wsi Obrazów przebiegał ważny szlak handlowy. Czasy obrazowskiego proboszcza Grzegorza to okres gruntownego reformatorstwa administracji kościelnej i działalności charytatywnej na wszystkich terenach podległych władzy papieskiej. Ówczesny papież Jan XXII znaczną część dochodów przeznaczał na pomoc materialną dla biednych. Poparcie papieskie dla działalności charytatywnej jak i dla rozwoju nauki znalazło w Polsce odzwierciedlenie. Kształcenie Polaków odbywało się w szkołach kościelnych (szczególnie wysoki poziom reprezentowały szkoły kolegiackie w Sandomierzu i Opatowie) oraz we wzrastających w liczbie szkołach parafialnych.
Po 1349 roku tereny wokół kolegiaty i kościoła Św. Ducha zostały włączone w obręb miasta Sandomierza, a Ziemia Sandomierska odziedziczona przez Kazimierza Wielkiego, stała się terenem wielkiego rozkwitu gospodarczego, kulturalnego i handlowego. Wielki przełom w oświacie nastąpił po założeniu przez Króla pierwszego w Polsce Uniwersytetu.
Świątniki (podobnie jak Obrazów) należące do archidiakonatu przy kolegiacie NMP w Sandomierzu odznaczały się wyjątkowym poświęceniem dla swojego kościoła. Mieszkańcy tej osady spełniali wszelkie usługi w sandomierskiej kolegiacie. Wysyłali po kilku, lub w razie potrzeby np. w czasie świąt lub odpustu, po kilku ludzi, a w podczas nocy straż wokół niej trzymali. Pełniący usługi obowiązani byli nosić wygolone kółko na głowie zwane "tonsurą" oraz ubiór zwierzchni z szarego sukna, podobny krojem do ubioru duchownego. Królowa Jadwiga otoczyła szczególną opieką wsie Świątniki, Świerze i Piekary uwalniając mieszkańców od wszelkiej jurysdykcji wojewodów, kasztelanów, sędziów i podsędków naznaczając im osobnego opiekuna. Przywilej ten wydany został w 1397 w Krakowie.
Wielkim wydarzeniem, przepychu i parady, w lutym 1386 roku dla Ziemi Sandomierskiej był przejazd z Lublin do Krakowa orszaku Wielkiego Księcia Litewskiego, dopiero co powołanego na tron Króla Polski. Witano go z aplauzem i radością udzielając gościny i tzw. podwód dla orszaku. Gościnne przyjęcie zorganizowano w Sandomierzu. Kanonikiem sandomierskim był wtedy Wojciech Jastrzębiec urodzony w parafii Beszowa na Ziemi Sandomierskiej (późniejszy Prymas Polski i 35 arcybiskup gnieźnieński). Funkcję wojewody sandomierskiego piastował wtedy Piotr Kmita herbu "Śreniawa", a kasztelana sandomierskiego Krzesław z Kurozwęk herbu "Poraj". Ówczesny kasztelan krakowski Dobiesław herbu "Poraj" również pochodził z Kurozwęk, a wojewodą krakowskim był Spytek z Melsztyna harbu "Leliwa", jeden z najwybitniejszych zwolenników Uni Polski z Litwą.
Dnia 15 lutego w Krakowie udzielono Wielkiemu Księciu i jego braciom sakramentu chrztu. Trzy dni później odbył się ślub Jagiełły z Jadwigą. Akt ten zakończył okres panowania dynastii Andegaweńskiej a rozpoczął okres dynastii Jagiellonów. Dnia 4 marca 1386 roku Jagiełłę ukoronowano na Króla Polski.
Król Władysława Jagiełło w 1396 roku, na prośbę swojej żony Jadwigi, uwolnił posiadłości kościoła Św. Ducha w Sandomierzu, do których należała połowa wsi Obrazów, od wszelkich ciężarów takich jak: stróży, osepów, powód i stacji wojskowych, z tym tylko obowiązkiem, ażeby tzw. "duchacy" raz w roku odbyli anniwersarz za króla i królową.
U schyłku XIV wieku Węgry, Państwo Zakonne i Brandenburgia postanowiły podzielić Polskę w jej granicach ustalonych przez Kazimierza Wielkiego. Obrazów z Ziemią Sandomierską, Lwowską, Krakowską, Sieradzką i Łęczycką, miał zostać zajęty przez Węgry. W 1400 plebanem parafii Obrazów był Jakub Skadek. W roku tym król Jagiełło wypełnił testament swojej zmarłej żony Jadwigi doprowadzając do odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego i powstania tzw. studium generale.
W 1407 roku przełożeni szpitala i kościoła Św. Ducha w Sandomierzu (zwłaszcza jeden o imieniu Mikołaj) nabyli w Obrazowie znaczną liczbę gruntu, min. od Jakussyusza (za 40 mark szerokich groszy pragskich). Wraz z nabyciem gruntów "duchacy" wznieśli murowane zabudowania i gotycki murowany kościół w Sandomierzu pw. Św. Ducha.
Wiosną 1410 roku mieszkańcy parafii Obrazów uczestniczyli w powitaniu wysłannika króla Węgier, przejeżdżającego na trasie Opatów-Sandomierz. Podejmowany był bardzo uroczyście przy uczcie i tańcach. Wysłannikiem tym był stryj królowej Polski Anny, Herman Cyllejski, a wizyta jego wynikała z próby rozładowania napięć ekspansjonistycznych przez króla kanałami rodzinnymi na linii Kraków - Buda. Do spotkań pary królewskiej z Hermanem dochodziło kolejno w miejscowościach: Jedlna, Iłża, Opatów, Sandomierz. Uroczystości, biesiady, tańce nie przyćmiewały jednak wcześniej czynionych poczynań związanych z przygotowaniami do wojny z Zakonem Krzyżackim. Plany wojny z Zakonem Krzyżackim powstały podczas tajnej narady w Brześciu nad Bugiem 30 XI 1409 roku. W naradzie tej uczestniczyli król Jagiełów, książe Litwy Witold oraz podkanclerz króla Mikołaj Trąba. Sandomierz i okolice stanowiły teren koncentracji i przemarszu wojsk polskich z Chełma, Kamieńca Podolskiego i z południowo - wschodnich terenów Królestwa Polskiego do Wolborza, gdzie gromadziło się wojski z całej Małopolski. Ludność Ziemi Sandomierskiej, w tym parafii Obrazów z wielkim poświęceniem uczestniczyła w przygotowaniach do wojny poprzez gromadzenie żywności, broni, wyposażenia oraz przeprowadzania zaciągu do wojska i oddziałów zaciężnych. Dnia 15 lipca 1410 roku sprzymierzone wojska polsko - litewskie pokonały wojska krzyżackie. Radości ze zwycięstwa było wiele. W kościołach odprawiano liczne modły dziękczynne, pośród których nie zabrakło modlitw parafian obrazowskich.
W styczni król Jagiełło powracając z wojny z krzyżakami spotkał się ze swoją żoną Anną w pobliskim Opatowie, która przybyła na powitanie zwycięzcy. Jagiełło przyozdobił wieloma zdobycznymi obrazami kościoły, a kolegiacie sandomierskiej nadał szczególne przywileje. Dla mieszkańców Świątnik potwierdził dokumentem przywileje nadane przez Królowa Jadwigę. W 1420 roku sandomierscy "duchacy" nabyli kolejne grunty w Obrazowie od niejakiego Marcina i innych właścicieli.
W roku 1420 przypadł jubileusz 20-lecia pobytu w parafii Obrazów proboszcza Jakuba Skadka. Kościołem w Polsce kierował wtedy pierwszy prymas abp gnieźnieński Mikołaj Trąba, papieżem Marcin V, natomiast biskupem diecezji krakowskiej był niedawny kanonik sandomierski Wojciech herbu Jastrzębiec. Z tego czasu pochodzi wzmianka o wizytacji parafii Obrazów oraz informacja o modlitwach w różnych intencjach, zwanych "wypominkami", głoszonymi początkowo w języku łacińskim, a następnie polskim stając się pierwszą formą modlitwy w języku narodowym. W drugim 20-leciu administrowania obrazowskiej parafii Jakuba Skadka to lata 1420 - 1440 nastąpiło ujednolicenie liturgii Mszy św. i wprowadzenie do liturgii języka ojczystego.
W roku 1440 plebanem obrazowskim został Jan Piekarski (pap. Eugeniusz IV, Prymasem Polski Wincenty Kot. Królestwem Polskim, w imieniu młodych synów zmarłego króla Władysława Jagiełły, zarządzał Zbigniew Oleśnicki herbu Dębno, bp. krakowski i pierwszy polski kardynał.
W połowie XV wieku do parafii Obrazów należało 12 wsi: Głazów, Komorna, Malice, Obrazów, Piekary, Racławice, Roszki, Rynarczyce, Świątniki, Święcica, Wieprzki, Żurawicze. Wieś Głazów i połowa Obrazowa należały do szpitala Św. Ducha w Sandomierzu. Wieś Malice posiadająca 9 łanów kmiecych, stanowiła własność biskupów krakowskich. Piekary stanowiły własność kapituły sandomierskiej. Posiadały one 11 osad, pięć i pół łanów kmiecych oraz czterech biednych komorników (chłopów bezrolnych mieszkających kątem w cudzej chacie na komornym). Wieś Świątniki należała do kościoła NMP w Sandomierzu. Kmiecie zwolnieni byli od czynszów, danin i robocizny z racji pełnienia służby przy kościele NMP. Oddawali oni kustoszowi sandomierskiemu co kwartał miarę owsa i miarę piwa, a na Wielkanoc 30 jaj. Karczma z rolą płaciła jedną grzywnę. Komorna stanowiła własność Jana Tułkowskiego herbu "Topór". Składała się ze wsi i folwarku. Wsie Roszki i Racławice należały do Roszkowskiego. We wsi Roszki były dwa łany kmiece, dwie karczmy z rolą i trzy zagrody z rolą, z których dziesięcinę konopną i snopową wartości 8 grzywien oddawano do Obrazowa, a część do Pkanowa. Folwarki w Roszkach stanowiły własność Wiseka, Bożeka Sekuli i braci Świdrów herbu "Niechuja". Dziesięcinę z folwarków płacono do Obrazowa. Wieś Święcica należała do Gutha herbu "Rawa". Miała ona 7 łanów kmiecych, dwie karczmy i zagrody, z których płacono dziesięcinę wartości 6 grzywien biskupowi krakowskiemu. Folwark rycerski płacił dziesięcinę plebanowi Obrazowa. Wieprzkli składały się ze wsi i folwarków. Wieś stanowiła własność Mikołaja Gutha herbu "Rawa" i Roszkowskiego herbu "Nieczuja". Miała ona łany kmiecie, karczmy z ogrodami i dwa folwarki rycerskie, a których dziesięcinę płacono plebanowi z Obrazowa.
Żurawicze składały się ze wsi i folwarku. Dziedzicem wsi był Wilhelm herbu "Godziemba". Miał on 10 łanów kmiecych, 2 karczmy z rolą i 7 zagród z rolą. Dziesięcinę od 6 do 10 grzywien pobierał biskup krakowski. Folwark rycerski dawał dziesięcinę plebanowi Obrazowa.
W 1464 plebanem Obrazowa został magister Jakób z Szadka
1526 - Jan Gorzycki pleban
1540 - Jan Jakimowski pleban
1542 - Bartłomiej wikary Obrazowa
1569 - Jan Młodziejowski pleban, kan i off sandomierski
1569 - Mikołaj Broniowski pleban
1595 - Jan Skibka - komendarz
1599 - Jan z Koprzywnicy - altarysta
1604 - Marcin Broniowski pleban
1614 - Andrzej Mostkowicz pleban Obrazowa, wik sand
1616 - 31 Andrzej Panikowski pleban, dr. obojga praw, kan. Opatowski
1633-34 Adryan Grawny Dr ST, Pron. Apost.
1636 - Andrzej Szygański, był plebanem i w 1647 r.
1659 - Wilhelm Goffrin pleban Obrazowa, w 1662 r ks. Goffrin pisze się plebanem Obrazowa i Wojciechowic.
1672 - Franciszek Pęgowski kan chełmski i scholastyk sandomierski, pleban Obrazowa do 1708 roku
1725 ks. Złotnicki ma poważny zatarg z Janem Dobińskim, dzierżawcą Obrazowa o krzywdy i zbrojny napad dóbr kościelnych.
Od 1729 Andrzej Mikołaj Potocki de Potok proboszcz Obrazowa i fundator kościoła
Od 1764 do 1782 - Marcin Głoskowski i Andrzej Olechowski proboszczowie Obrazowa, ozdabiają kościół ołtarzami i innymi ornamentami
Od 1800 - Winc. Ferd. Konstanty Ptaszyński kan sandom, pleban Obrazowa
W 1804 - Antoni Pakulski, kan sandomierski i opatowski, pleban Obrazowa. Jego staraniem odbyła sie konsekracja kościoła
Od 1806 - 1832 - Tomasz Drozdowski
Od 1832 - 34 - Jan Drobicz - administrator
Od 1834 - 1870 - Kacper Kamiński
Od 1870 - 91 - Alfons Bułakowski, prof Sem Sandomierskiego, kan sand
1891 - 97 - Wojciech Dźbikowski
Od 1897 - 1928 - Michał Hellich
Od 1928 - 53 - Gabriel Pfadt, kan kapit sand, dziekan sandomierski (przyszedł z Malic Kościelnych)
Od 1953 - 1967 Piotr Chołoński dziekan sadom (przyszedł z Zawichostu odszedł do parafii Chlewiska)
Od 1967 - 1969 - Franciszek Sendys przyszedł z par. Sienno (prob i dziekan. Gdy przyszedł do Obrazowa miał 70 lat, umiera 1971)
Od 1969 (14 lipca) - Bolesław Sałata (dotychczas proboszcz w Alojzowie) - administrator, 1972 (styczeń) - proboszcz Obrazowa
Od 1991 - 2004 - ks. Zbigniew Towarek
Od 2004 - 2014 - ks. Mieczysław Murawski
2014 - 2018 - ks. Ryszard Nowakowski
(2,5 miesiąca administrator ks. Tomasz Cuber)
Od 2019 (styczeń) - ks. Piotr Kulita
KRÓTKA HISTORIA OBRAZOWA
na podst. "Monografii dekanatu sandomierskiego" ks. Jana Wiśniewskiego i Słownika geograficznego wyd. 1886 r.
...........................
Według Jana Długosza (Liber Benefic. II 351) wieś Obrazów należała w większej do Szpitala Św. Ducha w Sandomierzu, w częsci do Michała Broniowskiego, herbu Tarnawa, Piotra Krupy, tegoż herbu i do Jana Gemby, herbu Jasiona. Na tych trzech częściach były trzy folwarki (praedia militaria). Te wszystkie łany, karczmy i folwarki składały dziesięcinę miejscowemu plebanowi, mającemu uposażenie w roli i łące. Długosz podaje, że kolatorem drewnianego kościoła pod wezwaniem św. Piotra był biskup krakowski, ponieważ dawnymi czasy kolatorowie zamordowali tu plebana i dlatego prawo kolatorskie było im odjęte. Z czasem dziedzicom Obrazowa prawo kolatorskie było przywrócone.
Pewnie około 1531 roku stanął drugi kościół w Obrazowie,
skoro w tym roku dn 2 lipca, ks. Dominik Małachowski,
biskup sufragan krakowski, kościół i ołtarz główny
pokonsekrował na cześć św. Ap. Piotra i Pawła,
św. Jana Chrzciciela, św. Anny i Wszystkich Świętych.
W ołtarzu umieścił relikwie 10.000 męczenników.
Kościół ten w 1634 roku był zapewne bardzo zniszczony,
skoro pobożna pani Anna z Jakubowic Ligęzika zapisuje
nań 200 zł (Matka Świętych Polska t. I, o. Jaroszewicz).
W 1760, w miejscu drewnianego, postawił przeważnie
własnym kosztem obecny kościół murowany, ks. Andrzej
kanonik krakowski, pleban Obrazowa. Jego następcy,
ks. Głochowski i ks. Olechowski kościół wykończyli.
Gdy ten ostatni został biskupem krakowskim, upoważnił
ks. Jana Kantego Lenczowskiego, bpa sufragana lubelskiego,
aby kościół w Obrazowie pokonsekrował. Konsekracja odbyła
się w niedzielę po Narodzeniu NMP 1804 roku. Świadczy
o tym pamiątkowa tablica marmurowa umieszczona po prawej stronie nawy.
OPIS KOŚCIOŁA
Kościół w Obrazowie zbudowany jest częściowo z kamienia łamanego - piaskowca, częściowo z cegły palonej. Jest otynkowany i murem
ogrodzony. Kościół, jako budowla "zepsutego smaku" XVIII wieku stylu barokowego ma 46 m i 20 cm długości, 20 m i 79 cm szerokości i 23 m 10 cm wysokości (front). Prezbiterium czworokątne jest nieco niższe, węższe, zwrócone na wschód (orientowany). Ścian szczytowych jest dwie zakończonych u góry trójkątami. Dach zwykły z sygnaturką na środku. Bryła świątyni jest jednonawowa ze sklepieniem beczkowym.
Posadzka 1972 rok (lipiec-sierpień) Diecezja - Nawiedzenie Obrazu Matki Bożej 13 czerwca 1972 - 10 czerwca 1973. Obrazów 3-4 kwietnia 1973 r
Tekst na podstawie kroniki parafialnej spisanej w latach 80. XX w. opracował, Proboszcz ks. dr Piotr Kulita
fot. Wiesław Stępień
Krypta
Fragment dawnej posadzki widoczny pod ołtarzem bocznym.
